Watch List notes:

monety koronne, Tymf (złotówka), 1663, mennica Lwów; duża litera R w monogramie władcy, bez liter A - T po bokach ukoronowanej tarczy herbowej, dwukropek pomiędzy DAT : PRETIVM na awersie; Gum-H. 1769, Kop. 1783 (R), Szłapinskij ryc. 23, Tyszkiewicz 2 mk; moneta o pięknej, jak na ten typ, prezencji; „DAT PRETIVM SERVATA SALVS POTIORQ3 METALLO EST" - „Wartość (tej monecie) nadaje ocalone dobro (kraju), a to droższe jest od metalu" - ta sentencja z awersu tymfów znakomicie oddaje kredytowy charakter nominału. Pomysłodawcą produkcji nowej monety był Andrzej Tymf, od 1 lipca 1662 zarządca głównej mennicy koronnej, w Krakowie. Stwierdził on, że dzięki nowej monecie finanse państwa poprawią się szybciej, niż dzięki wybijaniu szelągów miedzianych, tak zwanych boratynek. Kredytowy charakter nowego nominału polegał na tym, że wartość nominalna, czyli 30 groszy nie wynikała z ilości srebra w niej zawartej, gdyż ta odpowiadała 15 groszom i 1 szelągowi (liczone według orta bitego według ordynacji z 1658 roku). Jeszcze gorzej rzecz by się miała, gdyby liczyć ilość kruszcu wobec talara. Można więc dojść do prostego wniosku, że srebra w nominale było co najmniej dwukrotnie za mało. Pierwsze tymfy (nazwa potoczna od początku obiegu, natomiast oficjalna od uniwersału Jana Jerzego Przebendowskiego, podskarbiego wielkiego koronnego, z 1717 roku) wybito w mennicy lwowskiej już 10 kwietnia 1663 roku. Łącznie spod stempli mincerzy lwowskich wyszło, wedle dokumentów, 1.357.180 tymfów. Produkcja musiała być niezwykle intensywna, gdyż trwała w tej mennicy jedynie nieco ponad 5 miesięcy. Ostatnie lwowskie złotówki wybito 19 października 1663 roku. Tymfy produkowano jeszcze w mennicy krakowskiej, w latach 1664–1666 - łącznie 3.499.306 sztuk i w mennicy bydgoskiej (1663–1666) - 2.653.125 egzemplarzy. Produkcja tymfów i boratynek stała się symbolem upadku gospodarczego Rzeczypospolitej, a stosunek ludności do tych „złych" pieniędzy i ich twórców wyraża najlepiej zwrotka wiersza z dzieła pod tytułem „Pamiętniki Łosia, towarzysza chorągwi pancernej(...) obejmujące wydarzenia od r. 1646 do 1667": „Ale nas zbaw od Tymfa i Boratyniego, I poszlij ich do czarta, piekła przeklętego Bo któż tynfom z ortami, także z szelągami, Nikt najbardziej nie winien, tylko oni sami".

Grade: XF/XF+

Estimate: 115 EUR