Jean Elsen & ses Fils
Auction 132 11 March 2017
View prices realized
► Sale information
Find similar lots
NEDERLAND, ZALTBOMMEL, Stad, AR daalder van 30 stuiver, z.j. (1579-1581). Vz/ (granaatappel) DVRAE NECESSITATIS OPVS Stadswal met geschut in de poort. Kz/ (roosje) MONETA- NO FACTA BO-EME S TRI (roosje) Stadswapen tussen twee leeuwen met een zwaard in de klauwen. Verk. 36, 1 var.; Delm. 561; CNM 2.48.2; Dav. 8895. 19,82g Uiterst zeldzaam.
Zeer Fraai
Very Fine
De stad Bommel richtte een eigen muntplaats op die haar activiteit begon op 21 oktober 1579. Het gehele muntwerk te Bommel werd op eigen kosten opgebouwd door Clemens van Eembrugge, de vroegere muntmeester van graaf Willem van den Bergh. Na vier maanden heftige concurrentie met de nabijgelegen munt van Hedel kwam het tot een nauwe samenwerking (14 februari 1580) : een gelijke verdeling van de opbrengsten van de munten van Hedel en Bommel gedurende twee jaar. Enkele maanden later (in 1580) verplaatste graaf Frederik van den Bergh zijn Hedelse munt naar Bommel. De Bommelse muntrekeningen tonen aan dat de productie overeenkomstig het akkoord - te Bommel begonnen op 17 februari 1580 - tot 22 augustus 1580 werd voortgezet. Op 7 april 1582 werd het muntwerk te Bommel gestaakt. In augustus 1582 was het uit met de samenwerking tussen Bommel en Hedel en was graaf Frederiks munt naar Hedel teruggekeerd. Uit de teksten blijkt dat de Staten van Gelderland in die tijd te kampen hadden met hagemunterij in de Berghse munten van Harderwijk en Hedel, de munt van Bommel, die van Batenburg en nadien die van Kuilenburg. De maatregelen die Holland - zowel alleen als met andere gewesten - nam tegen de hagemunten van Hedel en Bommel waren zeer ontoereikend. In juni 1581, na het afzweren van koning Philips II, beslisten de Staten van Gelderland plakkaten uit te vaardigen om de ambtelijke bezetting der hagemunten van Bergh, Bommel, Hedel en alle anderen, te arresteren en beslag te leggen op hun goederen. Op 12 oktober 1581 vaardigde het Gelderse Hof een plakkaat uit tegen de bezetting van de munthuizen van Bommel, Batenburg en Hedel. Ditmaal niet tegen die van Bergh : een week later (20 oktober 1581) werd graaf Willem van den Bergh door de Landraad tot stadhouder benoemd! De onduidelijkheid en de mogelijkheid tot verschillende interpretatie van artikel XII van de Unie van Utrecht zorgden voor permanente meningsverschillen tussen gewest en Generaliteit in zaken van muntdelicten. De Generaliteit bleef inderdaad de munt beschouwen als eene souveraine saecke, raeckende de Staten-Generael. De greep van de Generaliteit op het muntwezen werd nog versterkt door het groot muntplakkaat van Leicester in 1586, de eerste poging na 1579 om de monetaire eenheid in de Noordelijke Nederlanden te herstellen. Dit plakkaat noemde alle hagemunten met naam (enkele nieuwe munten doken op) : Batenburg, Hedel, Bergh, Vianen, Gronsveld, Rekheim, Jever, Stevensweert, Bommel en Gorkum. Als in 1587 Clemens van Eembrugge, muntmeester van Bommel en oud-muntmeester van Bergh, samen met een aantal anderen op last van de Raad van State werden gearresteerd op Gelders grondgebied, lokte dit een heftig protest uit vanwege het Hof van Gelderland. De Bommelse muntactiviteit - in 1582 stilgevallen - werd hernomen in 1589 of kort daarvoor. In 1589 verklaarden de Bommelse burgemeesters aan de Raad van State, dat de muntslag in hun stad geschiedde vanwege de heer van Batenburg.
Zeer Fraai
Very Fine
De stad Bommel richtte een eigen muntplaats op die haar activiteit begon op 21 oktober 1579. Het gehele muntwerk te Bommel werd op eigen kosten opgebouwd door Clemens van Eembrugge, de vroegere muntmeester van graaf Willem van den Bergh. Na vier maanden heftige concurrentie met de nabijgelegen munt van Hedel kwam het tot een nauwe samenwerking (14 februari 1580) : een gelijke verdeling van de opbrengsten van de munten van Hedel en Bommel gedurende twee jaar. Enkele maanden later (in 1580) verplaatste graaf Frederik van den Bergh zijn Hedelse munt naar Bommel. De Bommelse muntrekeningen tonen aan dat de productie overeenkomstig het akkoord - te Bommel begonnen op 17 februari 1580 - tot 22 augustus 1580 werd voortgezet. Op 7 april 1582 werd het muntwerk te Bommel gestaakt. In augustus 1582 was het uit met de samenwerking tussen Bommel en Hedel en was graaf Frederiks munt naar Hedel teruggekeerd. Uit de teksten blijkt dat de Staten van Gelderland in die tijd te kampen hadden met hagemunterij in de Berghse munten van Harderwijk en Hedel, de munt van Bommel, die van Batenburg en nadien die van Kuilenburg. De maatregelen die Holland - zowel alleen als met andere gewesten - nam tegen de hagemunten van Hedel en Bommel waren zeer ontoereikend. In juni 1581, na het afzweren van koning Philips II, beslisten de Staten van Gelderland plakkaten uit te vaardigen om de ambtelijke bezetting der hagemunten van Bergh, Bommel, Hedel en alle anderen, te arresteren en beslag te leggen op hun goederen. Op 12 oktober 1581 vaardigde het Gelderse Hof een plakkaat uit tegen de bezetting van de munthuizen van Bommel, Batenburg en Hedel. Ditmaal niet tegen die van Bergh : een week later (20 oktober 1581) werd graaf Willem van den Bergh door de Landraad tot stadhouder benoemd! De onduidelijkheid en de mogelijkheid tot verschillende interpretatie van artikel XII van de Unie van Utrecht zorgden voor permanente meningsverschillen tussen gewest en Generaliteit in zaken van muntdelicten. De Generaliteit bleef inderdaad de munt beschouwen als eene souveraine saecke, raeckende de Staten-Generael. De greep van de Generaliteit op het muntwezen werd nog versterkt door het groot muntplakkaat van Leicester in 1586, de eerste poging na 1579 om de monetaire eenheid in de Noordelijke Nederlanden te herstellen. Dit plakkaat noemde alle hagemunten met naam (enkele nieuwe munten doken op) : Batenburg, Hedel, Bergh, Vianen, Gronsveld, Rekheim, Jever, Stevensweert, Bommel en Gorkum. Als in 1587 Clemens van Eembrugge, muntmeester van Bommel en oud-muntmeester van Bergh, samen met een aantal anderen op last van de Raad van State werden gearresteerd op Gelders grondgebied, lokte dit een heftig protest uit vanwege het Hof van Gelderland. De Bommelse muntactiviteit - in 1582 stilgevallen - werd hernomen in 1589 of kort daarvoor. In 1589 verklaarden de Bommelse burgemeesters aan de Raad van State, dat de muntslag in hun stad geschiedde vanwege de heer van Batenburg.