Watch List notes:

POLAND POLEN

Jan Kazimierz, Ort Bydgoszcz 1650 - bez C-G - RZADKOŚĆ (R8)

  Jeden z najrzadszych ortów czasów Jana Kazimierza! Pierwszy rocznik ortów bydgoskich (1650), w bardzo rzadkiej, wczesnej odmianie, znanej jedynie z dwóch zbiorów: Potockich i Niewiteckiego. Monety nieobecnej w tak znamienitych kolekcjach jak Hutten-Czapskiego, Frankiewicza, ale również w największych zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

  To emisja, której dalsze losy wpłynęły na dzisiejszą rzadkość. Historia ortów bydgoskich Jana Kazimierza rozpoczyna się na sejmie zwyczajnym z roku 1649/50 roku, gdy postanowiono wznowić w Polsce bicie drobnej monety. Monety nieemitowanej już wówczas od 22 lat! Powołano w tym celu Komisję menniczą, która w maju 1650 roku, w Warszawie, rozpoczęła prace nad organizacją mennic koronnych. Jedną z nich była Bydgoszcz! Za jej organizację odpowiedzialny był ówczesny podskarbi wielki koronny Bogusław Leszczyński herbu Wieniawa. Już 31 maja podpisał on kontrakt na dzierżawę mennicy z Krzysztofem Guttmanem, w którym zobowiązał się do rozpoczęcia bicia monet w ciągu 5 tygodni. Obejmował on emisję monet w zgodzie z uchwałą komisji, która przewidywała znaczące podniesienie stopy menniczej. Tak, że nowa moneta była dwa razy lepsza od dotychczasowej! I właśnie takie były orty bydgoskie 1650. Dobre, wysokopróbne emisje.

  Jak okazało się już rok później, za dobre...  Już w styczniu 1651 uchwalono nowy kurs monet. Efektem tego była emisja ortów (o tej samej zawartości srebra co te z 1650), lecz z narzuconym kursem wyższym aż o 3 grosze (21 zamiast 18). Uniwersał ten odwołano już w lutym, przywracając kurs na 18, na co zareagował Guttman. Rozpoczął on obniżanie wartości ortów. Dobra moneta z 1650 trafiała do tygla, a emitowana była gorsza, przynosząca zysk. Jak obliczył Braunn orty z 1651 mają nie tylko mniejszą wagę (~5.3 g), ale i próbę zamiast 14-stej, tylko 10-tą! I to głównie te fakty wpłynęły na rzadkość niniejszej emisji. Choć i porzucenie w 1654 dawnej reformy, czy wprowadzenie podwartościowych tymfów dołożyło swoje 'trzy grosze'.

  Moneta wielkiej rzadkości.

 Nawet nie rozróżniając odmian, a rozpatrując sam rocznik niniejszego orta, widać jakiej klasy jest to numizmat. Drugi raz na polskiej aukcji! Wcześniej egzemplarz innej odmiany (z C-G) oceniony jako st.3- został sprzedany za 28 750 zł (15 aukcja ANMN, pozycja 274). W zestawieniach zagranicznych notowań aukcyjnych z lat 1987-1999, zebranych przez Kurpiewskich i Dutkowskiego, wystąpił tylko raz na aukcji w Sztokholmie (Mynt Galleriet 1, 1993 r.). W Wielkich Kolekcjach z lat 1904-1932 obecna tylko w dwóch zbiorach, lecz również innych odmian. U Kubickiego z C-G, u Chomińskiego zaś odmianę z literami C-G i D-A, którą wyceniono na 200 mk!

  Bardzo ładny stan zachowania.

 Praktycznie bez śladów obiegu. Na awersie widoczne nierównomierności blachy i jedno zarysowanie przed twarzą króla. Duża świeżość, połyskowość w zakamarkach, a miejscami nawet lustro mennicze. Patyna starego zbioru. Piękny szczególnie rewers, który pomijając lekkie niedobicie jest menniczej świeżości.   Zważywszy na jego rzadkość i urodę, to moneta, której druga okazja zakupu może się już nie pojawić.

 Zdecydowanie polecamy!

  Srebro, średnica 27-27.5 mm, waga 5.83 g  

Grade: XF
Literature: Hutten-Czapski -, Kopicki 1697 (R*), Gumowski 1193, Kurpiewski 297 (R8), Tyszkiewicz -

More photos and full item description available on auction site here