Watch List notes:

HISTORIEPENNIGEN - HISTORICAL MEDALS - GEUZENPENNING, HALVE MAAN. (1574) Draagpenning van de Watergeuzen die onder leiding van admiraal Boisot bij het ontzet van Leiden hebben gevochten LIVER TVRX ✳ DAN PAVS. Kz. ENDESPIT kreeftje DELAMES. cf vL. I 192/190.1; Nav. Med. 475; Vgl. De Beeldenaar 2018-2 pag. 99 (exemplaar Universiteit Gent); KPK. 276-277; Vgl. Wigersma no. 10.Uit prijslijst J.B. Westerhof no. 13 van juni 2008, nr. 258. De zilveren Halve Manen, ook wel Halve Manen van Boiset genoemd, worden meestal gekoppeld aan het Ontzet van Leiden met als datering 1574. Op zich is dit juist, echter Marie de Man bemerkte in haar bijdrage in het Tijdschrift van Munt- en Penningkunde uit 1897 reeds op, dat de oorsprong van deze penningen nog enige jaren hiervoor te dateren is. Deze stukken zijn al gedragen te Antwerpen in 1566 als onderscheidingsteken van de Hervormden, toen zij buiten de stad de godsdienstoefeningen door Herman Modet gingen bijwonen. Historische bronnen uit de tijd merken op dat 'sommigen van hen toen op hunne hoeden en mouwen zilveren halve manen droegen op welcke de woorden 'Liever Turksch dan Paepsch' te lezen stonden'. Na afloop hiervan zou men gezongen hebben: 'Halve manen op de mouw. Liever Turksch dan Papauw'. Deze aantekeningen vindt men in het 'Antwerpsch Chronijkje' en in het werk 'Opkomst der Nederlandsche beroerten' van Rich. Steganus. Opmerkelijk is dat de spreuk op de overgeleverde stukken in een tweetal talen vermeld staat. Echter, een en ander wordt logischer wanneer men bedenkt dat toentertijd een groot aantal Fransen en Walen zich in Antwerpen bevond, zodat de preken ook afwisselend in het Vlaams en Frans werden gehouden. *Herman Modet, de toenmalige predikant, is volgens Jonkheer Rethaan Macaré, een penningkundige uit de negentiende eeuw die uitvoerig onderzoek heeft gedaan naar de herkomst van de Halve Manen, de 'initiator' van de voornoemde 'leus'. Rethaan Macaré schrijft: 'De spreuken op de halve manen zijn zoo in den geest van den woelzieken man, dat men het bijna buiten twijfel kan stellen dat Modet tot het meer algemeen aannemen dezer leus zal hebben medegewerkt, zoo dit niet geheel aan hem moet worden toegeschreven'. Een en ander wordt versterkt door het gegeven dat na het overgaan van Zierikzee tot de zijde van de Prins van Oranje in 1572, Modet tot 'leraar der watergeuzen' werd benoemd. Vanaf 1574 vindt men vervolgens het dragen van de Halve Maan weer terug bij het scheepsvolk van Boiset, ons beter bekend onder de benaming 'Geuzen'. *De meeste Halve Manen zijn ongedateerd. Dirks' Penningkundig Repertorium alsmede het Schulman archief kennen exemplaren met als datering 1573, 1574 én 1580. Exemplaren met een vroeger jaartal zijn ons niet bekend. De Halve Manen komen voor in een tweetal uitvoeringen; als gegoten draagteken en in vlakke vorm, waarna ze gegraveerd zijn. Originele exemplaren uit de tijd komen weinig meer op de markt voor. Ons stuk is een zeer mooi exemplaar met een kwalitatief hoogstaande gravure, voorzien van een mooie, oude patina. Een fraaie aanwinst voor de échte liefhebber! *=nieuwe alineaAR 24.4 x 32 mm. 9.05 g. Met draagoog met keuren van latere datum. RR Prachtig