Watch List notes:

GILDEN, BRANDWEER, SCHUTTERIJ en AANVERWANTE PENNINGEN / VARIA / MEREAUX - TURFMARKT. 1637, 's–GRAVENHAGE BUURTPENNINGEN, 'S–GRAVENHAGE Turfschepen op het Spui bij de Turfmarkt. Kz. In cartouche de letters NV (Nauwe Vereniging), hieronder gegraveerd nummer 15.RBN 1859.1; Minard 242; vRem. 1. Uit collectie Jaap van der Veen. Uit veiling Schulman 23 van 15-17 november 1999, kavel 2617 en sindsdien niet meer bij ons voorgekomen. Opbrengst indertijd fl. 625. In deze veiling kunnen wij u de grootste particuliere verzameling van Haagse Buurtpenningen aanbieden die ooit bijeen is gebracht. De stukken zijn afkomstig uit de collectie van dhr. Jaap van der Veen. Graag willen we hierbij ingaan op de achtergronden die verbonden zijn aan deze meer dan interessante stukken. *Presentiepenningen van buurtverenigingen kunnen we als een vrijwel volledig Haagse aangelegenheid beschouwen. Dit in tegenstelling tot de nauw verwante gildepenningen. Deze zijn in talloze plaatsen in de Nederlanden in gebruik geweest. *De oudst bekende buurtbrief (lees:statuten) waarin een vereniging wordt omschreven dateert van 1617 en is van de Hoogstraat. In deze 'statuten' is beschreven hoe, ter bevordering van de goede onderlinge verstandhouding, er als het ware vrije overeenkomsten werden gesloten tot het verlenen van wederkerige hulp en het handhaven van orde en rust in de betreffende buurt. Buren verleenden elkaar hulp bij brand, bij begrafenissen en soms bij oproer. Daarnaast waren er bepalingen die zorg moesten dragen dat orde en rust in de wijken gehandhaafd zouden worden. Hierbij moeten we vooral denken aan echtelijke- en burenruzies, die men zoveel mogelijk wilde tegengaan. Tevens waren er vaak bepalingen opgenomen m.b.t het schoonhouden van de straten. Het stond bewoners vrij zich al dan niet aan te sluiten bij een buurtvereniging. Men werd lid na een periodieke geldelijke bijdrage aan de zogenaamde 'buurtbus'. Alle regelingen m.b.t. het lidmaatschap werden vastgelegd in de voornoemde buurtbrieven. Dit zijn op perkament gekalligrafeerde stukken die door middel van stokken als wandkaart konden worden gebruikt. *Het bestuur van een buurt bestond uit een deken en twee of meer hoofdmannen, alsmede een secretaris. Daarnaast had men een knecht in dienst die tot taak had de penningen rond te brengen alsmede rond te gaan met de bus. Aan het bestuur van de Hofbuurt namen vaak personen van vorstelijke afkomst deel. Zo zijn Frederik Hendrik en de stadhouders Willem III, Willem IV en Willem V opgetreden als deken. De financiële positie van de verenigingen kende een drietal bronnen, te weten de contributie van de leden, de verplichte bijdragen bij vestiging en vertrek in de wijk en bij zaken als geboorte, dood en huwelijk en daarnaast kende men boetes voor overtredingen van de bepalingen in de buurtbrief. *DE PENNINGEN *De knecht van de buurt bracht de penningen rond bij wijze van oproep bij degenen die waren aangewezen als dragers bij een begrafenis of voor bluswerkzaamheden bij brand. Wie niet wenste te dragen mocht weigeren, maar dit kwam hem wel op een boete te staan. Als men de penning wel had aangenomen maar men vervolgens toch niet kwam opdagen, dan kreeg men hiervoor een verdubbelde boete. Als men een penning was kwijtgeraakt, moest men een nieuwe bekostigen. Het zwaartepunt in de productie van de penningen ligt in de periode 1637-1655. Na 1750 kennen we nog maar een tweetal uitgiften van penningen. Als we kijken naar de afbeeldingen op de penningen, dan zien we vaak elementen terugkeren die betrekking hebben op de naam van de buurt. We kunnen denken aan een kater voor de Katerstraat, een molen voor de Molenstraat en een begijntje voor de Bagijnestraat. Daarnaast komen we afbeeldingen en voorwerpen tegen die verwijzen naar dood en begraven, zoals lijkstoeten, draagbaren, zandlopers en doodshoofden. Soms is er sprake van teksten die verwijzen naar de (naam van de) buurt. Een voorbeeld hiervan: Deze penning is gegoten om te begraven de buren van de Poten. *Wie de ontwerpers van de penningen zijn geweest, is vrijwel in alle gevallen onbekend. We moeten waarschijnlijk denken aan plaatselijke zilversmeden c.q. lood- en tinnegieters, aangezien vrijwel alle stukken gegoten zijn. Soms zijn (delen van) de teksten gegraveerd. De penningen van de Schoolstraat, het Hofje van Nieuwkoop en de Boekhorststraat zijn geheel gegraveerd. De nummers op de penningen zijn sóms ingeslagen en sóms gegraveerd. *De buurten oude stijl werden in 1816 opgeheven. De ingeleverde penningen zijn door het stadsbestuur verkocht en deze zijn vervolgens omgesmolten. In totaal ging het om een aantal van 1380 koperen en 175 loden penningen. Van Remmen trof tijdens het samenstellen van zijn boekwerkje in totaal ca. 200 koperen (messing) exemplaren aan en slechts één loden exemplaar. *Het is bekend dat er in sommige buurten penningen in gebruik zijn geweest, maar deze schijnen verloren te zijn gegaan. De Haagse Buurtpenningen vormen een interessant en tastbaar bewijs van verloren gegane tradities en gebruiken in het 'Haagse' uit de zeventiende en achttiende eeuw en zijn uw gewaardeerde aandacht daarom meer dan waard.Messing gegoten 45.5 mm. RRR. Er zijn slechts 3 genummerde exemplaren bekend Zeer fraai