Commemorative badge of the Lithuanian-Belarusian Division

Odznaka pamiątkowa Dywizji Litewsko-Białoruskiej, sporadycznie bywa określana Krzyżem Dywizji Litewsko-Białoruskiej.

Powstała z inicjatywy Dowództwa Frontu Litewsko-Białoruskiego. Została ustanowiona rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego 24 października 1919 roku. Zatwierdzona przez Ministra Spraw Wojskowych 13 grudnia 1921 roku.

Upamiętniała ona zbrojny opór ochotników Kresów Wschodnich wobec zagrożenia bolszewickiego oraz dobrowolne zgłaszanie się ich w szeregi Dywizji Litewsko-Białoruskiej, celem obrony i wyzwolenia polskich Kresów. Do noszenia odznaki byli uprawnieni wszyscy żołnierze dywizji, którzy pełnili w niej służbę przed 19 kwietnia 1919 roku. Mogli ją również otrzymać, uznani za godnych (określenie to mogło odnosić się do wybitnych zasług dla dywizji), a także oficerowie 1. i 2. Dywizji Litewsko-Białoruskiej, którzy zasilili jej szeregi po 19 kwietnia 1919 roku.

Była nadawana od 1919 roku. Nie jest znana całkowita liczba jej nadań.

Odznaka z nr 19376 (grawerowany), dwuczęściowa, srebro (na rewersie sygnatura SREBRO), emalia.

Jest to egzemplarz ekskluzywny, wykonany na prywatne zamówienie osoby nim uhonorowanej. Odznaki takie charakteryzowały się tym, że były wykonywane m.in. z kruszcu i posiadały emalię nie tylko na ramionach krzyża, ale także na tarczy Pogoni Litewskiej, jak w tym przypadku.

Wykonawca nieustalony. Podobny egzemplarz, ale z trzema rodzajami emalii, wykonany w tombaku srebrzonym, przypisywany jest Kazimierzowi Gajewskiemu – Warszawa.

Projekt odznaki przypisywany jest artyście malarzowi Kaźmierowskiemu (zapewne chodzi o Eugeniusza Kazimierowskiego). Produkowali ją m.in. Jan Knedler, Stanisław Lipczyński, Kazimierz Gajewski, Zelman Liwszyc i prawdopodobnie Teofil Filipski.

Nakrętka przedwojenna, srebrna, sygnowana napisem SREBRO.

Wymiary 49 x 49 mm

Odznaka z piękną patyną i połyskiem, stan dobry plus – widoczne ubytki emalii w tarczy jeźdźca. Nie posiada on fragmentu ręki z mieczem, które najprawdopodobniej nie zostały wykonane – odznaka mało używana.

Literatura: M. Wełna, Wojsko Polskie w obronie ziemi polskich na wschodzie w latach 1918-1920. Odznaki pamiątkowe i okolicznościowe, Wrocław 2001, Z. Sawicki, A. Wielecki, Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Wojsko Polskie 1918-1939, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa 2007, Z. Kiełb, Polskie i obce znaki zaszczytne żołnierzy 2. Pułku Saperów Kaniowskich, Puławy 2021

ORDERS DECORATIONS BADGES