Watch List notes:

Poniatowski, 1/2 Thaler Warsaw 1784 EB - RARE

Rare date of Stanisław August's 1/2 thaler.

Initials EM of mintmaster Efraim Brenn on the reverse.

Beautifull about uncirculated coin with nearly all mint luster.

Diameter 34 mm, weight 13.91 g

Rzadszy rocznik, wyjątkowej urody półtalara Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Na rewersie inicjały EB mincmistrza Efraima Brenna.

Ładna moneta z obustronnie zachowanym menniczym lustrem.

Tło z lekkimi zarysowaniami, ale ogólny odbiór monety bardzo przyjemny.

W oferowanej kondycji moneta rzadka.

Średnica 34 mm, waga 13.91 g

W ciągu dwóch pierwszych lat panowania Stanisława Augusta działały mennice miejskie w Gdańsku i w Toruniu (1765 i 1766). Miasta te zostały jednak zmuszone do ich zamknięcia. Król zamierzał bowiem wyjść z chaosu monetarnego pozostawionego po czasach saskich i wprowadzić nowy system pieniężny. Jego podstawę miał stanowić dukat niderlandzki oraz talar bity z grzywny kolońskiej (czystego srebra) w liczbie 10 sztuk. Reforma weszła w życie w roku 1766. W obiegu pieniężnym Rzeczypospolitej znalazły się monety piękne i pełnowartościowe: dukaty, talary, złotówki, grosze oraz ich frakcje i wielokrotności. Fakt iż były to monety pełnowartościowe spowodował ich ściąganie z rynku i przetapiane na monety pruskie niższej próby. Z tego powodu dwukrotnie poprawiano system monetarny, m. in. zmieniając stopę menniczą (1787 i 1794). W okresie panowania Stanisława Augusta pracowały dwie mennice państwowe: krakowska i warszawska.

W okresie panowania Stanisława Augusta mennica warszawska biła talary według trzech różnych ordynacji menniczych. System monetarny wprowadzony w roku 1766 ustalał produkcję 10 talarów z jednej grzywny kolońskiej czystego srebra (233,8123 g). Miały one wartość 8 złotych. Były bite ze srebra próby XIII 1/3 łuta. Ważyły 28,057 g i zawierały 23,381 g czystego kruszcu. Analogicznie, półtalary bite również ze srebra XIII 1/3 – łutowego, ważyły 14,028 g i zawierały 11,690 g czystego srebra. Szybo okazało się, że monety emitowane przez mennicę warszawską zgodne z tym standardem są zbyt dobre. Były masowo ściągane z rynku i wywożone zagranicę, a następnie przebijane na znacznie gorsze pod względem zawartości srebra talary pruskie. Polskie władze mennicze zareagowały w roku 1787 obniżając standard talarów i półtalarów. Obecnie miały one być bite ze srebra XIII-łutowego, miały ważyć 27,570 g (półtalary – 13,785 g) i zawierać 22,401 czystego srebra (półtalary – 11,200 g). Kierunek reformy był właściwy. Głębokość zmian okazała się jednak niewystarczająca. Polskie talary nadal były lepsze od pruskich. Opisany wyżej proceder ściągania ich z rynku i przetapiania na monetę gorszej próby wciąż był opłacalny. Ostatnia reforma została wprowadzona w okresie powstania kościuszkowskiego. Talary z lat 1794 i 1795 miały już wartość 6 złotych. Były bite z XI-łutowego srebra, ważyły 24,148 g i zawierały 16,602 g czystego srebra. W systemie monetarnym z roku 1794 nie było już półtalarów. Zmiany okazały się właściwe. Ściąganie talarów z rynku i ich przebijanie na talary pruskie przestało się opłacać. Reforma okazała się jednak spóźniona. W roku 1795 państwo polskie przestało istnieć. Pod względem wartości artystycznych talary Stanisława Augusta należą do najpiękniejszych monet polskich. Ich projekty były przygotowywane i realizowane przez najwybitniejszych rytowników epoki stanisławowskiej. Od roku 1766 rytownikiem stempli w mennicy warszawskiej był Jan Filip Holzhaeusser (zm. 1792).

Reference: Parchimowicz-Brzeziński 30.b, Plage 370, Kopicki 2446 (R2), Berezowski 12.50 zł
Grade: XF

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Poland Polen thaler taler