Sigismund III Vasa, Polker Bromberg 1615 - ex. Górecki

Variety with an obverse of the Krakau type with the beginning of the obverse legend SIGIS.

Odmiana posiadająca cechy monet bydgoskich jak i krakowskich z awersem typu krakowskiego SIGIS, wizualnie analogicznym do monet „hakowych z końca roku 1614 i początku 1615. Na rewersie jednak umieszczono całkowicie inne jabłko. Nie ma również charakterystycznego znaku haki na końcu legendy.

Egzemplarz pochodzący z kolekcji Adama Góreckiego, autora katalogu 'Półtoraki Wazów' wraz kopertką z jego zbiorów.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

Emisję półtoraków rozpoczęto w roku 1614 dla potrzeb wymiany handlowej z Brandenburgią, a następnie ze Śląskiem. Rysunek rewersu z charakterystycznym jabłkiem przypominał niemieckie grosze (apfelgroschen). Nominał widniał na monecie w dwóch miejscach. Liczba „24" umieszczona w jabłku oznaczała iż półtorak stanowi 1/24 część talara (w rzeczywistości jego wartość była niższa). Z kolei liczba „3" na dole awersu oznaczała, że moneta jest warta 3 półgrosze. Półtoraki koronne były bite w mennicy bydgoskiej oraz w innej mennicy (odmiany ze skrzyżowanymi hakami). W literaturze jest mowa o mennicy wschowskiej, krakowskiej, ewentualnie o drugiej linii produkcyjnej mennicy bydgoskiej. Półtoraki litewskie emitowała mennica wileńska, zaś miejskie – ryska. Za czasów Zygmunta III półtoraki bito na podstawie trzech ordynacji menniczych: 1614 (próba VII ½ łuta; zawartość czystego srebra – 0,739 g), 1619 (VI ½ łuta; 0,5 g), 1623 (VI łutów; 0,45 g).

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Poland Polen polker Pölker