Sigismund III Vasa, Groschen Krakau 1607

Rare variety with Jan Firlej's Lewart coat of arms in an oval shield, PO on the obverse and POLON on the reverse.

Rzadko spotykana odmiana z herbem Lewart Jana Firleja w owalnej tarczy, PO na awersie i z POLON na rewersie.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

Wartość grosza w omawianym okresie zmieniała się trzykrotnie. Wiązało się to z dewaluacją nominału wprowadzaną przez kolejne ordynacje mennicze. Na początku panowania Zygmunta Wazy grosze były bite wg ordynacji Stefana Batorego z roku 1580. Ważyły średnio 1,904 g i zawierały 0,684 g czystego srebra. W pierwszym okresie (1593-1599) grosze emitowały mennice w Olkuszu (w mennicy olkuskiej grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej), Bydgoszczy, Poznaniu, Wschowie i w Lublinie (jedynie w mennicy lubelskiej w pierwszym okresie obok groszy portretowych bito grosze napisowe, bez wizerunku monarchy). Obecnie grosze z tego okresu należą do monet rzadkich i bardzo rzadkich. W roku 1604 uchwałą Sejmu Warszawskiego podniesiono stopę menniczą groszy, obniżając znacząco zawartość srebra. W drugim okresie (1603-1616) grosze ważyły średnio 1,580 g i zawierały 0,571 g czystego kruszcu. Były emitowane przez mennice w Krakowie, Bydgoszczy, Wilnie, Gdańsku i Rydze. W mennicy krakowskiej grosze emitowano w latach 1603-1616. Tłoczenie z roku 1603 wyprzedzało uchwałę Sejmu Warszawskiego z roku 1604. Do roku 1605 i incydentalnie w roku 1608 grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej, w pozostałych latach były bite. W mennicy bydgoskiej grosze bito w latach 1613 i 1614. Emisje wileńskie przypadają na lata 1617-1615. W Gdańsku grosze wyemitowano tylko w roku 1614 były to monety próbne, które nie weszły do obiegu. W katalogach ich rzadkość szacuje się na R8. Stemple do nich wykonał Samuel Ammon. Grosze ryskie bito w latach 1616-1617. Posiadały one schemat ikonograficzny charakterystyczny dla półtoraków, w napisie otokowym umieszczone było jednak słowo „GROS(SUS)". W trzecim okresie (1623-1627) emisja groszy opierała się na ordynacji z roku 1623. Zakładała ona średnią wagę groszy na poziomie 1,045 g i zawartość srebra 0,294 g. Produkcja mennicza tego okresu była realizowana przez zakłady w Bydgoszczy i Krakowie (1623-1627), w Wilnie (1625-1627) i w Gdańsku (1623-1627).

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Poland Polen Groschen Cracov Krakau