Sigismund III Vasa, Groschen Krakau 1612

Wariant z datą w zapisie: 1•6•IZ•

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

Wartość grosza w omawianym okresie zmieniała się trzykrotnie. Wiązało się to z dewaluacją nominału wprowadzaną przez kolejne ordynacje mennicze. Na początku panowania Zygmunta Wazy grosze były bite wg ordynacji Stefana Batorego z roku 1580. Ważyły średnio 1,904 g i zawierały 0,684 g czystego srebra. W pierwszym okresie (1593-1599) grosze emitowały mennice w Olkuszu (w mennicy olkuskiej grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej), Bydgoszczy, Poznaniu, Wschowie i w Lublinie (jedynie w mennicy lubelskiej w pierwszym okresie obok groszy portretowych bito grosze napisowe, bez wizerunku monarchy). Obecnie grosze z tego okresu należą do monet rzadkich i bardzo rzadkich. W roku 1604 uchwałą Sejmu Warszawskiego podniesiono stopę menniczą groszy, obniżając znacząco zawartość srebra. W drugim okresie (1603-1616) grosze ważyły średnio 1,580 g i zawierały 0,571 g czystego kruszcu. Były emitowane przez mennice w Krakowie, Bydgoszczy, Wilnie, Gdańsku i Rydze. W mennicy krakowskiej grosze emitowano w latach 1603-1616. Tłoczenie z roku 1603 wyprzedzało uchwałę Sejmu Warszawskiego z roku 1604. Do roku 1605 i incydentalnie w roku 1608 grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej, w pozostałych latach były bite. W mennicy bydgoskiej grosze bito w latach 1613 i 1614. Emisje wileńskie przypadają na lata 1617-1615. W Gdańsku grosze wyemitowano tylko w roku 1614 były to monety próbne, które nie weszły do obiegu. W katalogach ich rzadkość szacuje się na R8. Stemple do nich wykonał Samuel Ammon. Grosze ryskie bito w latach 1616-1617. Posiadały one schemat ikonograficzny charakterystyczny dla półtoraków, w napisie otokowym umieszczone było jednak słowo „GROS(SUS)". W trzecim okresie (1623-1627) emisja groszy opierała się na ordynacji z roku 1623. Zakładała ona średnią wagę groszy na poziomie 1,045 g i zawartość srebra 0,294 g. Produkcja mennicza tego okresu była realizowana przez zakłady w Bydgoszczy i Krakowie (1623-1627), w Wilnie (1625-1627) i w Gdańsku (1623-1627).

Poland POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Poland Polen Groschen Cracov Krakau