Sigismund III Vasa, Schilling Riga 1588 - RARE, ex. Marzęta

Rare variety with an abbreviated date on the sides of the acanthus crowning the coat of arms of Riga on the reverse.

Rzadsza odmiana ze skróconą datą z boków akantu wieńczącego herb Rygi na rewersie.

Pierwszy rocznik bicia szelągów Zygmunt III Waza w mennicy ryskiej.

Moneta pochodząca z kolekcji Dariusza Marzęty wraz z załączoną kopertką ze zbioru.

Egzemplarz ilustrowany w Wirtualnym Muzeum Polskiego Szeląga (WMPS).

Miejscowo niedobity.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

W czasach Zygmunta III szelągi były emitowane przez osiem mennic koronnych (olkuska, wschowska, poznańska, malborska, bydgoska, lubelska, krakowska i warszawska), mennicę litewską w Wilnie oraz mennicę miejską w Rydze. Opisywany w literaturze egzemplarz szeląga elbląskiego – unikat z kolekcji Potockich – to fałszerstwo (prawdopodobnie z epoki). W okresie panowania Zygmunta III mennica elbląska nie działała. W roku 1591 weszła w życie ordynacja nakazująca umieszczanie na monetach znaków mincerskich osób odpowiedzialnych za produkcję menniczą w danym zakładzie. W przypadku szelągów stanowi to obecnie duże ułatwienie w przypisywaniu poszczególnych odmian do konkretnych mennic. Od roku 1599 znaki mennicze mincerzy zostały zastąpione inicjałami miast, w których znajdowały się mennice. W pierwszych latach panowania Zygmunta III obowiązywała ordynacja Stefana Batorego z roku 1580, na podstawie której bito szelągi o zawartości czystego srebra 0,204 g. W roku 1604, na mocy konstytucji sejmu warszawskiego zawartość srebra zmniejszono ponad dwukrotnie, do poziomu 0,091 g. W roku 1623 uchwała Komisji Skarbowej jeszcze bardziej obniżyła zawartość czystego kruszcu w szelągach – do 0,084 g. Szelągi koronne bite na podstawie aktów prawnych 1604 i 1623 były traktowane jako pieniądz podwartościowy. W związku z tym pojawiły się dwa sposoby ustalania cen za dany towar: cena liczona w normalnej monecie (niższa) oraz cena w monecie szelężnej (wyższa). W mennicy wileńskiej, która wznowiła pracę po kilkuletniej przerwie (1614), szelągi bito na podstawie rozporządzenia z roku 1612, które ustalało zawartość czystego kruszcu w szelągach na poziomie 0,158 g. Od roku 1623 mennica wileńska zaczęła stosować wspomnianą wyżej uchwałę Komisji Skarbowej (0,084 g srebra). W mennicy ryskiej zignorowano uchwałę z roku 1604 i do roku 1620 emitowano szelągi wg ordynacji Stefana Batorego z roku 1580, zaś w latach 1620-1621 – wg rozporządzenia z roku 1612.

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Shilling Schilling Latvia Riga