Sigismund III Vasa, 2 Denarius Vilnius 1621 - VERY RARE, wrong date

Bardzo rzadka odmiana z błędnie wybitą datą 1612 zamiast 1621.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

Denary i ich wielokrotności należą do grupy najbardziej różnorodnych, a jednocześnie najbardziej tajemniczych monet Zygmunta Wazy. Jak pisał Z. Żabiński, nie ma w ordynacjach z tego okresu wytycznych odnośnie stopy bicia denarów, dwudenarów i ternarów. Zawartość czystego srebra w denarach można ewentualnie wywodzić pośrednio przeliczając dane z umowy zawartej przez miasto Poznań z zarządcą mennicy miejskiej Bekerem. Z obliczeń wynika, że denar w owym okresie zawierał 0,026 g czystego srebra. Z kolei w latach 1622-1624, odnosząc się do standardu szeląga, można wyliczyć iż denar zawierał ok. 0,0136 g czystego kruszcu. Kolejna tajemnica to pochodzenie. E. Kopicki zauważył, że denary i trzeciaki koronne bite w latach 1616-1624 nie posiadają żadnych znaków menniczych, stąd trudno przypisać je do konkretnej mennicy. W grę wchodzą: mennica krakowska (najczęściej podawana w literaturze i opisach aukcyjnych) i bydgoska. Problemów z określeniem pochodzenia nie ma w przypadku monet litewskich, miejskich i pochodzących z prywatnej mennicy Krotoskich w Łobżenicy. Mennica litewska w Wilnie emitowała dwudenary i trzeciaki, miejska mennica w Poznaniu – denary i trzeciaki, miejska mennica we Wschowie – denary, zaś prywatna mennica w Łobżenicy – denary i trzeciaki.

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Denars Denarius Denier