Sigismund III Vasa, Fyrk Stockholm 1593 - RARE

Rare, Swedish issue of King Sigismund III Vasa.

Rzadko spotykany, niski nominał szwedzkiej emisji monet króla Zygmunta III Wazy.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.

W latach 1594-1599 Rzeczpospolita i Szwecja znajdowały się w unii personalnej. Granice tego okresu wyznaczają z jednej strony koronacja Zygmunta Wazy na króla Szwecji, z drugiej – jego detronizacja przez szwedzki parlament. Za czasów panowania Zygmunta Wazy jako króla Szwecji mennica w Sztokholmie wybijała pod jego imieniem: dwupennigary (1594), czteropennigary (1594), fyrki (1594, 1596-1598), ½ öre (1594, 1596-1599), 1 öre (1594-1598), 2 öre (1594, 1595), 4 öre (1594, 1598), marki (1594, 1595), półtalary (1594, 1595, 1597, 1598) oraz talary (1594, 1595, 1597, 1598). Relacje poszczególnych nominałów w szwedzkim systemie monetarnym przedstawiały się wówczas następująco: 1 talar = 4 marki = 32 öre = 128 fyrków = 768 pennigarów (fenigów). Obok monet sztokholmskich do mennictwa Zygmunta Wazy jako króla Szwecji należą również monety wybite w mennicy w Rewalu (dziś Tallin) – 4 pennigary (1597) oraz 1 öre (1597). W literaturze wspominany jest ponadto talar rewalski z roku 1598. Istnieją tu jednak poważne wątpliwości jeśli chodzi o autentyczność. W roku 1596 została wybita moneta próbna – należący do polskiego systemu monetarnego trojak rewalski (GROS ARG/ TRIP EEV/ ALLE). Trojak ten został jednak wybity nie w mennicy rewalskiej lecz malborskiej (E. Kopicki) lub sztokholmskiej (T. Iger). W roku 1593 w Malborku wybito również – jeszcze przed koronacją Zygmunta Wazy na króla Szwecji – monetę o nominale 3 öre.

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland